کاربرد سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی به موقعیت‌های چالش زا اختصاص دارد. طرحواره درمانی یک روش درمانی به شمار می‌رود که برای کمک به افراد در مواجهه با چالش‌ها و تغییرات در زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، به بررسی انواع سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی و کاربردهای آن‌ها در مواجهه با چالش‌ها و تغییرات می‌پردازیم.
انواع سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی به شرح زیر می باشد:
1. سبک مقابله‌ای مستقیم
یکی از سبک‌های مقابله‌ای رایج در طرحواره درمانی، سبک مقابله‌ای مستقیم است که شامل مواجهه مستقیم با مشکلات می‌شود.
در این روش فرد با ارزیابی دقیق وضعیت، اقدامات لازم را برای حل مسئله انجام می‌دهد. این سبک ممکن است شامل تغییر رفتار، تغییر طرز فکر و انتقال مسئولیت باشد. به طور مثال ارائه درمان‌های مشورتی، تغییر روش‌های رفتاری غیرسازنده و یادگیری مهارت‌های جدید جزء سبک مقابله‌ای مستقیم محسوب می‌شوند.
بیشتر بخوانید: انواع طرحواره در روانشناسی
2. سبک مقابله‌ای اجتنابی
یکی دیگر از انواع سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی، سبک مقابله‌ای اجتنابی است.
در این سبک، فرد سعی می‌کند از مواجهه مستقیم با مشکل فرار کند. این نوع سبک می‌تواند شامل عملکردهای مثبت‌گرا، جستجوی لذت‌بخشی و تغییر مسیر باشد. برای مثال می‌توان به استفاده از مهارت‌های آرامش و تنظیم هیجان، تجربه فعالیت‌های خوش‌گذرانی و جستجوی حمایت از دیگران اشاره کرد.
3. سبک مقابله‌ای پردازشی
در سبک مقابله‌ای پردازشی فرد تلاش می‌کند با تغییر نحوه تفکر و ارزیابی مسئله، با آن مواجه شود. این نوع سبک شامل تحلیل مسئله، تصحیح تصورات نادرست و تغییر الگوهای اندیشه است. به طور مثال تمرین تحلیل مثبت و منفی درباره موقعیت‌ها، استفاده از راهبردهای مثبت‌اندیشی و آموزش فرآیند تفکر منطقی جزء سبک مقابله‌ای پردازشی هستند.
4. سبک مقابله‌ای انزوا
سبک مقابله‌ای انزوا به عنوان یکی از سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی شامل استفاده از راهبردهای خودرضایی و انزوا می‌شود.
در این نوع سبک فرد تلاش می‌کند با برداشتن خود از محیط و کاهش تحریک‌ها، با مسئله مواجهه کمتری داشته باشد. نمونه‌هایی از سبک مقابله‌ای انزوا شامل جلوگیری از محیط‌های تحریک‌زا، ممنوعیت خود در مصرف مواد مخدر و مسکن‌های مصنوعی، و توسعه روش‌های تفکر ذهن خالی می‌شود.
کاربردهای سبک‌های مقابله‌ای طرحواره درمانی در مواجهه با چالش‌ها و تغییرات
سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی به عنوان ابزارهای موثری برای مواجهه با چالش‌ها و تغییرات در زندگی به کار می‌روند. در ادامه به برخی از کاربردهای طرحواره درمانی در سبک‌های مقابله‌ای برای مواجهه با چالش‌ها و تغییرات اشاره می‌کنیم:
بیشتر بخوانید: ذهنیتهای رایج در طرحواره درمانی: رویکردها و روش‌های مختلف
مواجهه مستقیم با چالش‌ها
سبک مقابله‌ای مستقیم به فرد کمک می‌کند تا به طور مستقیم با چالش‌ها مواجه شود و راه‌حل‌های مشکلات را پیدا نماید. این نوع سبک می‌تواند در مواقعی که فرد با مشکلات ارتباطی، روابط خانوادگی ناسالم، فشارهای شغلی و زندگی و سایر موارد مشابه مواجه می‌شود، مفید واقع شود.
تغییر روش‌های رفتاری غیرسازنده
سبک مقابله‌ای مستقیم به عنوان یکی از رایج ترین سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی به فرد کمک می‌کند تا روش‌های رفتاری غیرسازنده را شناسایی و تغییر دهد. به طور مثال در مواجهه با واکنش‌های خشم و خشم، تغییر روش‌های فرار، خمومیت یا تهاجمی به سمت روش‌های سازنده و خودکنترلی می‌تواند کمک کننده باشد.
توسعه مهارت‌های ارتباطی
سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی می‌توانند فرد را در توسعه مهارت‌های ارتباطی سالم و مؤثر یاری کنند. این مهارت‌ها شامل گوش دادن فعال، بیان صحیح احساسات، ارتباط بین فردی سازنده و حل مسئله از طریق مذاکره و تعامل سازنده است.
تحلیل مثبت و منفی مسائل
سبک مقابله‌ای پردازشی به فرد کمک می‌کند تا مسائل را از جنبه‌های مثبت و منفی بررسی کند و به سمت تفکر مثبت و سازنده هدایت شود. این سبک می‌تواند به تغییر نحوه تفکر و ارزیابی مسئله در سطح عمومی و شخصی کمک کند.
استفاده از مهارت‌های آرامش و تنظیم هیجان
سبک مقابله‌ای اجتنابی می‌تواند فرد را در توسعه مهارت‌های آرامش و تنظیم هیجان یاری کند. این مهارت‌ها شامل تمرینات آرامشی، تنفس عمیق، مدیتاسیون و تمرکز ذهنی می‌باشند که به کاهش استرس و افزایش حالت آرامش در مواجهه با تغییرات و چالش‌ها کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: طرحواره درمانی هیجانی چیست؟
سخن پایانی
به طور کلی سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی می‌توانند به فرد کمک کنند تا با تغییرات و چالش‌های زندگی بهترین راهکارها را پیدا کند و با مواجهه مؤثر با آن‌ها، به رشد و توسعه شخصی برسد.
همچنین، سبک‌های مقابله‌ای می‌توانند در بهبود روابط شخصی، محیط کار و کیفیت زندگی کلی فرد تأثیر مثبتی داشته باشند.
سبک‌های مقابله‌ای در طرحواره درمانی ابزارهای قدرتمندی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا بهترین راهکارها را برای مواجهه با چالش‌ها و تغییرات زندگی پیدا کنند.
هر سبک مقابله‌ای ممکن است در شرایط و زمینه‌های مختلفی موثر باشد. به منظور ارائه بهترین خدمات طرحواره درمانی، مهارت‌های لازم برای شناسایی و استفاده از سبک‌های مقابله‌ای مناسب در زمینه‌های مختلف بسیار حائز اهمیت است.
بیشتر بخوانید:
معرفی طرحواره‌های درمانی ناسازگار
درمان افسردگی با طرحواره درمانی
دوره های روانشناسی مرتبط دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران با ارائه مدرک معتبر ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:
طرحواره درمانی مبتنی بر ذهنیتهای کودک و نوجوان
