مهارت حل مسئله در روانشناسی

یکی از مهم ترین مهارت‌های زندگی که آموزش و یادگیری آن در زندگی هر شخصی تاثیرگذار است، به عنوان مهارت حل مسئله در روانشناسی نامبرده می‌شود. همه‌ی ما در طول روز و در تمام زندگی  با انواع مختلفی از مسائل و مشکلات روبه‌رو می‌شویم. برای حل کردن آن‌ها باید به دنبال یک راه حل منطقی بگردیم. آگاهی از مهارت‌های حل مسئله می‌تواند در این مسیر کمک کند تا بهترین راه حل‌ها را با توجه به شرایط و نوع مشکل خود پیدا کنید.

مهارت تعریف مسئله

مهارت حل مسئله که یکی از مهارت های نرم است، توانایی شناسایی مسئله، بارش فکری و بررسی راه حل‌ها و در نهایت اجرای بهترین راه حل است. اولین قدم در مهارت حل مسئله در روانشناسی یادگیری مهارت تعریف مسئله محسوب می‌شود. زمانی که با موضوعی چالشی روبه‌رو می‌شوید در ابتدا باید از خود بپرسید که چرا و چگونه با این مشکل مواجه شدید. سپس باید به بطن موضوع بروید و فقط به ظاهر ماجرا بسنده نکنید. داشتن یک تفکر و برداشت منطقی در این مرحله به شما بسیار کمک می‌کند.

بارش فکری و نوشتن تمامی راه حل ها

مهم‌ترین کار پس از شناخت مشکل اصلی یافتن راه حل و روش‌های حل آن موضوع است. در اینجا باید تمامی مسیرهای رسیدن به نتیجه را با جزئیات یادداشت و بررسی کنید تا بتوانید از میان آن‌ها بهترین را بیابید. سعی خود را به کار بگیرید تا آرامش خود را حفظ و در نهایت آرامش تفکر کنید.

در این صورت بهترین ایده‌ها را پیدا خواهید کرد. در هنگام بررسی راه حل‌ها این موضوع را هم در نظر بگیرید که آیا این راه امکان اجرا دارد یا خیر؟ با این کار شما لیست خود را کمی محدودتر می‌کنید و نتیجه بخش‌ترین راه‌ها را در اختیار دارید.

ارزیابی راه حل ها

اینجا و در این مرحله لیستی که برای راه حل‌ها تهیه کرده بودید باید بررسی و موارد غیر قابل اجرا حذف شود. با این کار گزینه‌های شما محدودتر شده است و می‌‎توانید گزینه‌های باقی مانده را با جزئیات بیشتری بررسی کنید. برای گزینه‌های مانده ویژگی‌ها و جزئیات را یادداشت و باهم مقایسه کنید. مناسب‌ترین راه حل را انتخاب کنید و به سراغ مرحله بعدی یعنی اجرای آن بروید.

اجرای راه حل ها

در این مرحله ابتدا باید خودتان را تشویق کنید که با صبوری و استفاده از تفکر منطقی بهترین راه را انتخاب کرده‌اید. سپس زمان اجرای آن رسیده است. این مرحله با چالش‌های جدی مانند پول کافی و افراد مورد نیاز برای اجرایی کردن راه حل روبه‌رو هستید. به‌همین دلیل مرحله اجرا بسیار اهمیت دارد؛ زیرا در برخی مواقع تا به مرحله اجرا نرسید، متوجه عملی بودن یا نبودن راه حل انتخابی نخواهید شد.

وقتی در مسیر اجرای راه حل قرار می‌گیرید تازه نقاط ضعف مراحل قبلی برای شما نشان داده می‌شود. امروزه افراد زیادی در جامعه برای برطرف کردن مشکلات هم در زمینه فردی و هم در محل کار از مهارت حل مسئله در روانشناسی استفاده می‌کنند. استفاده اصولی از این مهارت نیازمند به کارگیری برخی پیش زمینه‌ها و نکات است.

انواع تکنیک‌ها و روش‌های حل مسئله

تکنیک‌ها و روش‌هایی که اساتید برای مهارت حل مسئله در روانشناسی بیان کرده‌اند بسیار متنوع است. به طوریکه هر فرد با توجه به نوع شخصیتی که دارد می‌تواند از آن‌ها استفاده کند. کابردی‌ترین تکنیک‌ها به شرح زیر است.

• تحلیل ریشه‌ای: در این روش مهم‌ترین موضوع علت ایجاد مسئله است که به سه دسته جسمی، انسانی و سازمانی تقسیم بندی می‌شوند. با تحلیل و بررسی دقیق علت ایجاد مسئله و با استفاده از این روش می‌توان مشکل را از ریشه حل کرد.
• کتوو (Catwoe): این روش بیشتر برای حل مشکلات محل کار و مشاغل کاربردی است. دی این روش ابتدا اهداف شرکت در نظر گرفته می‌شود. شرکت‌ها طبق یک لیست مشکلات را بررسی و حل می‌کنند. عوامل این لیست شامل مشتری‌ها، مالکان و محدودیت‌های محیطی هستند.
• روش Five Whys: یک روش منعطف برای حل مسئله محسوب می‌شود. روش “5 چرا” یک روش بسیار ساده است و به آسانی و با سرعت بالا می‌توانید با روش‌های دیگر ترکیب و از آن استفاده کنید.
• روش Fishbone Diagram: معمولا مشکلات دارای چند شاخه مرتبط به یکدیگر هستند. با این روش شما یک نمودار با شاخه‌های متعدد رسم و مشکلات مرتبط به هم را بررسی و حل می‌کنید. نام این روش برگرفته از استخوان ماهی است.

با دانستن روش‌ها و تکنیک‌های کاربردی در هنگام حل مسئله مسیر راحت‌تری در پیش دارید. همچنین در زمان اجرای راه حل کمتر با مشکل روبه‌رو می‌شوید.

نکات مهم برای ارتقای مهارت حل مسئله

یادگیری مهارت حل مسئله در زندگی امروزی بسیار اهمیت دارد. این مهارت به شما در حل بسیاری از مسائل و مشکلات بزرگ کمک خواهد کرد. برای ارتقای این مهارت در خود باید به برخی نکات توجه داشته باشید.

1. علت مشکلات را بشکافید و کوچک‌ترین علت‌ها را در نظر بگیرید.
2. تمام گزینه‌ها از پیش پا افتاده تا مهم را یادداشت کنید.
3. در زمان بررسی گزینه‌ها احساس خود را درگیر نکنید و دید منطقی داشته باشید.
4. برای اجرای راه حل خود امکان پذیرترین گزینه را انتخاب کنید.

زمانی که با مشکلات روبه‌رو می‌شوید با تمرکز کافی و در نظر گرفتن این 4 نکته می‌توانید مهارت خود را برای حل موضوع افزایش دهید. همچنین مسئله را بصورت اصولی حل کنید.

بیشتر بخوانید: مهارت های زندگی کودکان

سخن پایانی

اگر تا اینجا با ما همراه بودید دریافتید که مهارت حل مسئله در روانشناسی چگونه تعریف می‌شود. همچنین این مهارت را می‌توانید در خود تقویت کنید. علاوه‌براین می‌توانید به آسانی و در تمامی مراحل زندگی آن را به کار ببرید. با یادگیری اصولی و استفاده از آن می‌توانید در زندگی شخصی یا اجتماعی تحول ایجاد کنید.

بیشتر بخوانید:

علت ناتوانی در تصمیم گیری

هرم مهارت های مدیریت کسب و کار

انواع مهارت خودآگاهی

مهارت خودشناسی چیست؟

مهارت توسعه فردی چیست؟