کوچینگ روانشناختی کسب و کار چیست؟
کوچها که تا چنددهه پیش بیشتر با ایفای نقش در کنار ورزشکاران و یا دانشجویان شناخته میشدند، با وقوع انقلاب فکری در دنیای تجارت و هرچه مسطحتر شدن سیستمهای مدیریتی در سازمانها، حالا بیشتر، به نقشی پررنگ در فضای بیزینس و کسب و کار تبدیل شده اند. در کنار صاحبان بیزینسها و مدیران قرار میگیرد، تا آنها را تبدیل به رهبرانی شایسته کند. واقعیت این است که تمام آنچه که یک بیزینس من (یا بیزینس وومن) برای موفقیت نیاز دارد، در منابعی که در اختیارش هست خلاصه نمیشود. منابع مالی، علمی و انسانی، برای باقی ماندن و توسعه پیدا کردن در کسب و کار لازم است اما کافی نیست! آنچه پازل موفقیت یک بیزینس را تکمیل میکند، درست کنار هم قرار دادن تمام اینها در کنار هم و بازدهی حداکثری تمامی موتورهای فعال ساختارِ یک کسب و کار است.
چرا؟! چه چیزی؟!
چرا باید از کوچینگ روانشناختی کسب و کار استفاده کنیم؟
ما در هر نقطه از مسیر تعالی کسب و کارمان که باشیم باز هم نقطهای مطلوب برای مان وجود دارد که تمایل داریم به آن برسیم. حتی موفقترین بیزینسها در زمان کنونی، در صورت سکون و عدم پویایی، خیلی زود رو به افول و کسادی میروند و جایشان را کسب و کارهای نوپا و نوظهوری میگیرند که به جدیدترین استراتژیها و علوم نوین بازار مجهز هستند.
دنیای تجارت امروز دینامیک است و با پیچیدگی و تغییرِ مدام همراه است. اگر نخواهیم یا نتوانیم هم گام با این پویایی، تحرکِ رو به جلو داشته باشیم، ناگزیر به بالا آوردن پرچم سفید خواهیم شد.
کوچ روانشناختی کسب و کار در کنار مغز متفکر یک کسب و کار(مدیر و صاحب کسب و کار) قرار میگیرد تا با استفاده از تمام آنچه که میداند، برایش بینشی صحیح نسبت به مسیر و اهدافش ایجاد کند، او را نسبت به توانمندیها و امکانات خود و سازمانش آگاه کند و پلنی دقیق، منعطف و صحیح برایش طراحی نماید. بسیاری از مدیران، درست وقتی میفهمند چقدر به وجود یک کوچ کنارشان نیاز دارند که، منابع و زمان زیادی را به دلیل واضح ندیدنِ تمام نقاط تیره و روشن مسیر و چالههای محتمل، به هدر دادهاند!
بسیاری هم که قبل از وقوع سونامیهای تجاری، از کوچینگ کمک میگیرند، در طول هدایت شدن در مسیرِ درست، میفهمند که چقدر پتانسیل برای عالیتر بودن در خود و سازمانشان وجود داشته و تا چه حد نیاز به شفاف اندیشیدن داشتهاند.
کوچینگ روانشناختی کسب و کار چه کمکی میتواند کند؟
بگذارید از ریشه نام گذاری کوچ برای اینکه بدانیم این نقش دقیقا چه کاری انجام میدهد کمک بگیریم. کوچ در واقع وسیلهای نقلیه شبیه به کالسکه بود که برای اولین بار امکان جابجایی تعداد بیشتری سرنشین را فراهم میکرد و افراد را با سرعتی زیادتر نسبت به نمونههای قبلی، از مبدا به مقصد میبرد. شاید ندانید اما به کسی که این کالسکه را میراند، “کوچینگ” میگفتند!
قصۀ کارِ کوچ و کوچینگ در حال روشنتر شدن است، نه؟
درواقع کار کوچ هم همین است. گذار و عبور دادن شما از نقطهای که هم اکنون در آن قرار دارید به نقطهای که مطلوب شماست، با سرعتی بالاتر و از بهترین مسیر ممکن. با توجه به اینکه وجود کوچ به شما دربارۀ انواع فراز و نشیبهای محتمل در مسیر، آگاهی لازم را داده و ابزار مورد نیازتان برای عبور موفق را نیز معرفی میکند، به نوعی کاتالیزورگونه، سرعت گذار شما از حالت کنونی به حالت مطلوب را بالاتر میبرد.
نکته مهم این است که بیزینس کوچ به شما نمیگوید که چه کاری باید انجام دهید،
بلکه به شما کمک میکند تا خودتان دریابید که بهترین تصمیم، بهترین مسیر و بهترین کار در نقطه کنونی برای رسیدن به نقطه مطلوب چیست. ایجاد روشنبینی برای شما از مهمترین هنرهای یک کوچ است. درست شبیه به روشی که سقراط برای کمک به شاگردانش پیش میگرفت!!!
کوچ مسئول عملکرد و اجرا نیست، بلکه با سوالات و مکالمات هدفمند، مسیر هر کاری را که شما باید انجام بدهید یا ندهید، روشن و واضح میسازد و با شناخت از لایههای مختلف روانی هر فرد، بر انگیزهها و تواناییهای روحی و شخصیتی کوچی(مُراجع) به خوبی کار میکند.
مخاطبان کوچینگ روانشناختی کسب و کار
چه کسانی میتوانند از کوچینگ روانشناختی کسب و کار استفاده کنند؟
شاید اینطور تلقی شود که فقط صاحبان یک کسب و کارِ شخصی میتوانند از راهنماییهای یک کوچ استفاده کنند؛ اما در جهان امروز، شرکتها و سازمانهای بزرگ زیادی هستند که نه تنها در راس و بخشهای مدیریتی سازمان، بلکه در تمام شاخهها برای افزایش بهرهوری و کیفیت کار اعضا، از کمکهای کوچینگ استفاده مینمایند.
کوچینگ روانشناختی کسب و کار شامل چه مراحلی می شود؟
تمامی روشها و یا به اصطلاح، مدلهای به کار رفته در کوچینگ از قبیل، مدل کوچینگ GROW، ACHIEVE، OSKAR و غیره با تغییراتی نه چندان زیاد تقریبا مشابه یکدیگر عمل میکنند. مراحل کلی مدلهایی که یک بیزینس کوچینگ میتواند به کار بگیرد شامل بخشهای زیر است:
1- تعیین هدف مورد نظر مُراجع یا همان کوچ
2- بررسی وضعیت کنونی کوچ، واقعیتها، علایق، ویژگیهای شخصیتی و منابعی که در اختیار دارد
3- ایجاد یک نقشه و تدوین برنامه برای مسیر پیشِ رو
4- بررسی و ارزیابی مرحله به مرحلۀ اقدامات صورت گرفته و بازخورد
با این روش و روندِ کلی، یک بیزینس کوچینگ در ابتدای امر زمان کافی برای شناخت مخاطب خود صرف میکند و با جلسات پرسش و پاسخ هدفمند به خوبی دربارۀ اهداف، نیازها، منابع، ویژگیهای شخصیتی، امکانات موجود، گزینه ها و … اطلاعات کسب میکند. سپس با کمک پاسخ سوالاتی که دریافت میکند یک نقشۀ راهِ مرحله مرحله برای فرد و یا سازمان طراحی مینماید و در جلسات بعدی زمانی را صرفِ دریافت گزارش عملکرد و نتیجهها میکند تا به مرور مشکلات و باگها پیدا و اصلاح شوند. در بیزینس کوچینگِ یک سازمان، محتوای جلسات کوچینگ تک تک اعضا با توجه به اهداف اصلی سازمان به شکلی هدفمند طراحی میشود.
تفاوت کوچ و منتور چیست؟
شاید در نگاه اولیه به جایگاه کوچ و منتور، این نقشها شبیه به یکدیگر تلقی شوند. اما در این بخش به تشریح تفاوت این دو با هم میپردازیم.
منتور همان استاد است. استاد در حیطهای خاص. یعنی در صورتی که شما بخواهید فنون کنگفو را یاد بگیرید باید آن را توسط یک منتورِ کونگفوکار بیاموزید. همچنین هر هنر یا کسب و کار دیگری. درواقع منتورها و یا اساتید در حیطه خاص خودشان به شما آموزش میدهند. اما در کوچ و کوچینگ بحث آموزش یک رشته، هنر و یا فن خاص در میان نیست. بلکه شما آموزش لازم را پیش از این دیدهاید و حتی ممکن است در حوزه کاری خودتان استاد باشید اما روشهای به کارگیری، برنامهریزی، هدفمندی، اولویت بندی، چالههای فردی و شخصیتی اجازه نمیدهند که به خوبی از تمام داشتهها و دانستههای خود استفاده کنید. کوچ در کنار شما قرار میگیرد تا تمام بالقوگیها و ثروتهای درونی و بیرونی شما را با “گذر از مرحله فعلیت” آن هم به بهترین شکل ممکن، به شکوفایی برساند.
برای مثال وقتی در یک سازمان قرار است یک نیروی کهنه کار خارج شده یا بازنشست شود، برای سپردن مسئولیت شغلش به فردی تازه، باید عمل منتورینگ در تخصصی که او داشته برای عضو تازه کار صورت بگیرد. یعنی عمل استاد شاگری اجرا شده و فن و یا کارِ مورد نظر آموزش داده میشود. اما در همان سازمان وقتی افراد متخصص در حیطههای خودشان، بازدهی مورد انتظار را ندارند، یک بیزینس کوچ نه برای ارائه آموزشهای فنی در کارِ آنها، بلکه برای برنامهریزی، ایجاد روشنبینی، رفع باگها و عوامل کمبود راندمان و تمام آنچه که تا اینجا گفتیم کنار اعضا قرار میگیرد.
سرفصلهای دوره کوچینگ روانشناختی کسب و کار
دوره آموزشی کوچینگ روانشناختی کسب و کار که به مربی کسب و کار معروف است، برای اولینبار در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران برگزار میشود. این دوره سرفصلهای بسیاری دارد که از مهمترین سرفصلهای آن موارد زیر میباشد: