مغز انسان ممکن است تحت تاثیر ایجاد ارتباطات غیر مفید و معیوب دچار تحریف های شناختی گردد. رایج ترین تحریف های شناختی شامل تفکر قطبی، فیلتر ذهنی، بزرگنمایی، تعمیم بیش از حد، شخصی سازی و استدلال عاطفی می شود.
تحریف های شناختی چیست؟
انسان تمایل دارد تا به پیام های مغز اعتماد کند. مغز برای هشدار دادن در شرایط های بحرانی، جذب اطرافیان و کسب راه حل های مختلف در خصوص حل مشکلات روزمره طراحی شده است.
ایجاد اتصالات معیوب در مغز می تواند به طرز شگفت انگیزی آسان باشد. مغز انسان مستعد ایجاد ارتباط بین افکار، ایده ها، اعمال و پیامدها به صورت مرتبط و غیر مرتبط است.
ممکن است مغز تحت تاثیر ایجاد ارتباطات غیر مفید و معیوب دروغ بگوید و دچار تحریف های شناختی گردد.
در تحقیقات علوم اجتماعی از اصطلاحات زیادی برای خطاهای مغز وجود دارد که با اصطلاحات آکادمیک و عبارت های بسیار پیچیده تکمیل می گردد.
اشتباهات مغز در چارچوب افکار و باور های انسان، ” تحریفات شناختی” اطلاق می گردد. تحریف های شناختی دیدگاه های مغرضانه ای هستند که یک فرد نسبت به خود و دنیای اطراف خود دارد.
در واقع افکار و باور های غیر منطقی که ناخودآگاه در طول زمان آن ها را تقویت می کند، تحریفات شناختی را شکل می دهند.
در اغلب موارد الگو ها و سیستم های فکری ایجاب کننده تحریف های شناختی ظریف هستند. اگر ویژگی های منظم به افکار روزمره مبدل گردند، تشخیص آن ها دشوار خواهد بود.
اشکال مختلف تحریف های شناختی
تحریفات شناختی شامل الگو های تفکر، باور و تمایلات نادرست می شود. این قبیل الگو های فکری پتانسیل ایجاد آسیب های روانی را دارند.
ممکن است اعتراف به اینکه طعمه افکار تحریفی باشید، ترسناک باشد. ممکن است با خود فکر کنید که به هیچ عنوان به اعتقادات نادرست پایبند نیستید.
این در حالی است که اکثر مردم در زندگی روزمره خود از تحریفات شناختی خود رنج نمی برند. به نظر می رسد که هیچ کس نمی تواند به طور کامل از تحریفات شناختی مغز دور باشد.
هر فردی احتمالا در یک برهه زمانی به چند مورد از تحریفات شناختی دچار شده است. تمایز بخشی بین کسانی که گهگاهی دچار تحریفات شناختی می شوند و افرادی که در دراز مدت با آن ها دست و پنجه نرم می کنند، توانایی شناسایی و اصلاح الگو های تفکر معیوب است.
بهترین راه برای تشخیص و پاسخ دهی به تحریفات فکری، تمرین است. تحقیقات بیانگر آن هستند که تحریف های شناختی به طور مستقیم با نشانه های افسردگی مرتبط هستند. در واقع فردی که دچار تحریف های شناختی گسترده است، مستعد ابتلا به افسردگی قرار دارد.
یک محقق و روانپزشک به نام دیوید برنز اذعان می کند: ” من گمان می کنم که بسیاری از احساسات منفی انسان بر اساس اشتباهات فکری شکل می گیرند.”
متخصصان تحریف های شناختی
اکثر دانش های موجود درباره ی تحریف های شناختی حاصل تحقیقات دو متخصص به نام آرون بک و دیوید برنز است.
اگر درباره تحریف های شناختی و نقش آن ها در مسائل مرتبط با سلامت روان اعم از اضطراب و افسردگی جست و جو کنید، به کرّات با نام های آرون بک و دیوید برنز مواجه خواهید شد.
آرون بک
آرون بک در سال 1946 از دانشکده پزشکی ییل فارغ التحصیل شد. وی در طول دوره رزیدنتی تحقیقاتی درباره روانپزشکی را انجام داد. این تحقیقات شور و شوق آرون بک را برای تحقیق درباره افسردگی، خودکشی و روش های موثر برای درمان برانگیخت.
حدود 9 سال بعد به دپارتمان روانپزشکی دانشگاه پنسیلوانیا پیوست. سپس برای آموزش راه های درمان شناختی به تاسیس ابتکار به پرداخت. آرون بک از دانش خود در راستای مشاور موسسه ملی سلامت روان، ویراستار ژورنال های معتبر، سخنرانی ها و … در موسسات مختلف دانشگاهی در سراسر جهان استفاده کرد.
زمانی که آرون بک دریافت که اکثر بیماران به افسردگی مبتلا هستند و بر اساس فرضیات تحریفی و تفکر نادرست عمل می کنند، اساس درمان شناختی رفتاری (CBT) را ایجاد کرد. اولین فرضیه بک بیانگر آن است که تغییر تفکر در کاهش علائم افسردگی نقش بسزایی دارد.
آرون بک در راستای تمرکز کلی پژوهش خود دو مقیاس پرسشنامه افسردگی و مقیاس ناامیدی را توسعه داد. این مقیاس ها برای ارزیابی علائم افسردگی و خطر خودکشی کاربرد دارند.
دیوید برنز
دکتر دیوید برنز فارغ التحصیل دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد است. وی پس از فارغ التحصیلی وارد دانشکده پزشکی دانشگاه پنسیلوانیا شد و دوره های رزیدنتی روانپزشکی را کامل کرد.
دیوید برنز به عنوان پروفسور ممتاز روانپزشکی و علوم رفتاری خدمت می نماید. وی ضمن شهرت در دانشکده های مختلف به موجب نگارش کتاب ” درمان خلق و خوی جدید” شناخته شده است. این کتاب برای درمانگران بیماران افسرده موثر واقع است.
دیوید برنز در کتاب درمان خلق و خوی جدید رویکرد برنز را برای درمان افسردگی تشریح می کند و به شناسایی، اصطلاح و جایگزینی الگو های تفکر تحریفی متمرکز است.
همچنین بخوانید:
8 مورد از رایج ترین تحریف های شناختی
1. تفکر قطبی
یکی از انحراف های شناختی رایج که به عنوان ناتوانی و عدم تمایل به مشاهده سایه های خاکستری بروز پیدا می کند، تفکر قطبی است. به عبارتی دیگر در تفکر قطبی فرد نسبت به مسائل دیدگاهی افراطی دارد. به طور مثال یک امر را وحشتناک یا خارق العاده قلمداد می کند.
از سری عناوین تفکر قطبی می توان به ” تفکر سیاه و سفید” و ” تفکر همه یا هیچ” اشاره کرد.
2. تعمیم بیش از حد
در تحریف شناختی تعمیم بیش از حد فرد یک نمونه یا مثال را در نظر می گیرد و از آن به عنوان یک الگوی کلی تعمیم استفاده می کند.
به طور مثال ممکن است دانش پژوهی در یک آزمون نمره C را کسب کند و به این نتیجه برسد که یک شخص کودن، احمق و شکست خورده است.
تعمیم بیش از حد می تواند بر اساس یک الی دو تجربه منجر به افکار بیش از حد منفی درباره خود و محیط اطراف گردد.
3. فیلتر ذهنی
فیلتر ذهنی به مثابه ی تعمیم بیش از حد بر یک بخش منفی از اطلاعات متمرکز است و کلیه موارد مثبت را حذف می نماید.
فیلتر ذهنی قادر است یک دیدگاه بدبینانه نسبت به همه چیز با تمرکز بر موارد منفی ایجاد کند.
به طور مثال زمانی که یکی از شریک های یک رابطه عاشقانه بر روی نظر منفی که به وسیله ی شریک خود گفته می شود، تمرکز کند و رابطه را به طور ناامید کننده ای از دست رفته بر شمارد، فیلتر ذهنی شکل گرفته است.
4. رد صلاحیت مثبت
تحریف شناختی ” رد صلاحیت مثبت” تجربیات مثبت را تصدیق می کند. اما به جای پذیرش تجربیات مثبت آن ها را رد می نماید.
به عنوان مثال شخصی که در محل کار خود بازبینی مثبت دریافت می نماید، این ایده را رد می کند که کارمند شایسته ای است. این تحریف به موجب ادامه الگو های فکری منفی بسیار بدخیم است.
5. پرش به نتیجه گیری-ذهن خوانی
در تحریف شناختی “پرش به نتیجه گیری” بدین صورت ظاهر می گردد که فرد می داند شخص دیگری در حال فکر کردن است. ممکن است تصوری از تفکر دیگران وجود داشته باشد، با این حال تحریف پرش به نتیجه گیری به تعابیر منفی اشاره دارد.
یکی از نمونه های تحریف پرش به نتیجه گیری، مشاهده یک غریبه با یک حالت ناخوشایند و پی بردن به این نتیجه که فرد درباره شما یک دید منفی دارد، است.
6. پرش به نتیجه گیری-فال
تحریف ” فال” برای پیش بینی و نتیجه گیری اشاره به حقیقت انجیل دارد.
به طور مثال یک زن مجرد پیش بینی می کند که هیچ گاه نمی تواند یک رابطه متعهدانه و عشق واقعی را پیدا کند. به سادگی هیچ راهی وجود ندارد که بداند زندگی او در آینده چگونه رقم می خورد. اما زن جوان پیش بینی را به عنوان یک واقعیت قلمداد می کند.
7. بزرگنمایی
انحراف بزرگنمایی به موجب انحراف پنهان دیدگاه فرد به عنوان ” ترفند دو چشمی” شناخته می شود. انحراف بزرگنمایی شامل اغراق، به حداقل رساندن معنا و اهمیت مسائل است.
به طور مثال ممکن است یک ورزشکار خوب تحت عنوان یک اشتباه به اغراق بپردازد و گمان کند که یک هم تیمی ناشایسته است.
همچنین احتمال می رود یک ورزشکار پس از کسب یک جایزه، اهمیت آن را به حداقل برساند و باور کند که فقط یک بازیکن متوسط است.
8. استدلال عاطفی
یکی از شگفت انگیز ترین تحریف های شناختی ” استدلال عاطفی” است. استدلال عاطفی به پذیرش احساسات فردی به عنوان واقعیت اشاره دارد. می توان استدلال عاطفی را اینگونه تعریف نمود: ” چون من یک مسئله را احساس می کنم، در نتیجه درست است.” در حالی که احساس یک مسئله به معنی صحت آن نیست.
اکثر افراد به این مسئله آگاهی دارند که نباید احساسات خود را به عنوان واقعیت در نظر گرفت، با این وجود استدلال عاطفی یک تحریف شناختی رایج است.
در ادامه رایج ترین تحریف های شناختی را بیان می کنیم:
- تمایل به اظهارات باید
- برچسب زدن
- مغالطه تغییر
- شخصی سازی
- کنترل اشتباهات
- مغالطه انصاف
- حق به جانبی
- مغالطه پاداش بهشت
تکنیک های مبارزه با تحریف های شناختی
1. فاجعه زدایی
فاجعه زدایی یک ابزار مناسب برای جلوگیری از فاجعه سازی در یک موقعیت است. به طور کلی فاجعه حاصل توصیف تحریف های شناختی و فاجعه آفرینی به طور خاص است. به عبارتی زمانی که معنای یک مشکل را بسیار بدتر از واقعیت تحریف می کنید، فاجعه سازی به وجود می آید.
فاجعه سازی به موجب افزایش اضطراب و استرس در موقعیت های فکر کردن به عنوان یک تحریف شناختی تقویت کننده به شمار می رود.
در تکنیک فاجعه زدایی باید در وهله اول علت نگرانی خود را پیدا کنید. زمانی که بابت موضوعی نگران هستید، باید آن را بیان کنید. زین پس می توانید درباره چگونگی موضوع فکر کنید.
شما می توانید به این فکر کنید که اگر فاجعه واقعا رخ دهد، چقدر وحشتناک خواهد بود. در نظر بگیرید که آیا رویداد مشابهی در گذشته رخ داده است؟ اگر رخ داده است چند مرتبه تکرار شده است؟ با در نظر گرفتن تعدد فاجعه احتمال وقوع بدترین سناریو را حدس بزنید.
درباره آنچه که به احتمال زیاد اتفاق می افتد، فکر کنید و از توجه به بهترین و بدترین نتایج ممکن اجتناب کنید. این سناریو را با جزئیات در نظر بگیرید و آن را یادداشت نمایید.
سپس فکر کنید که اگر ترس شما محقق گردد احتمال خوب بودن شما در هفته آینده، ماه آینده و سال جدید چقدر است؟ اگر فکر می کنید خوب هستید برای هر سه سوال گزینه ” بله” را انتخاب کنید و در غیر این صورت پاسخ ” نه” را بنویسید.
در نهایت به زمان حال باز گردید و درباره احساسی که در حال حاضر دارید، فکر کنید. آیا تمرین فاجعه زدایی در تفکر واقع بینانه کمک کننده بود؟ احساس خود را درباره ی تکنیک فاجعه زدایی بنویسید.
تکنیک فاجعه زدایی یک راه عالی برای افرادی است که بیش از حد نگران یک رویداد منفی بالقوه هستند.
فهرست بندی قوانین درونی
تحریف های شناختی دربردارنده ی مفروضات و قوانینی هستند که فرد به شدت برای آن ها احترام قائل است و تصمیم دارد تا بر اساس آن ها زندگی نماید.
تمرین فهرست بندی قوانین درونی کمک می کند تا درباره ی یک فرض که ممکن است مضر باشد، تفکر انتقادی داشته باشید.
در وهله اول به موقعیتی فکر کنید که در آن نسبت به رفتار خود احساس بدی داشته اید و شرحی از آن را بنویسید. سپس بر اساس تخلف یا کاری که بر خلاف قوانین و باور های درونی تان بوده است، فرض نقض شده را شناسایی کنید.
پس از توصیف قاعده یا فرض به این فکر کنید که منشا شکل گیری آن از کجا آمده است. در نظر بگیرید که علت اهمیت بخشی به یک قانون چیست؟ چه زمانی و چگونه آن قانون را یاد گرفتید.
مزایا و معایب قانون را بررسی کنید و درباره نقش کمک کننده و زیان آور آن فکر کنید. بدین ترتیب شما می توانید به کلیه قانون های ذهنی تان فکر کنید و به دلخواه الگو های جدید را جایگزین نمایید.
از سری مهم ترین تکنیک های مبارزه با تحریف های شناختی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ثبت خودکار افکار
- تمایز بخشی میان واقعیت و عقاید
- محاکمه سازی افکار
بیشتر بخوانید:
دوره های مرتبط:
دوره مداخلات روانشناختی در شکست های عاطفی
دوره کوچینگ روانشناختی کسب و کار – بیزینس کوچینگ
