مهم نیست می‌خواهید عملکرد خود را در کار بهبود ببخشید یا این‌که زندگی رضایت بخش‌تری داشته باشید. در هر صورت به مهارت های زندگی مختلفی نیاز دارید. در برخی از افراد این مهارت‌ها به صورت ذاتی وجود دارد اما برخی دیگر برای به دست آوردن آن باید تلاش کنند. یکی از این مهارت‌ها تفکر انتقادی یا تفکر نقادانه است که در تمام جنبه‌های زندگی روزمره، کاری و تحصیلی بسیار کاربردی است. اگر می‌خواهید با چیستی، فواید و نقش تفکر نقادانه در زندگی آشنا شوید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
تفکر نقادانه چیست؟
تفکر نقادانه توانایی تحلیل حقایق به صورت بی طرفانه و رسیدن به داوری معتبر است. در واقع این مهارت شکلی از هوش هیجانی محسوب می‌شود. کسی که تفکر انتقادی دارد، در صورت لزوم می‌تواند به صورت منطقی و واضح به وقایع نگاه کند. این نوع از تفکر به او اجازه می‌دهد حل مسئله و تصمیم گیری را به صورت موثرتری انجام دهد. اگر به تفکر انتقادی دست پیدا کنید، می‌توانید بینشی از وقایع و حقایق بدست آورید که برای سایر افراد واضح و مشخص نیست.
برای رسیدن به تفکر نقادانه، نیاز است ارتباط منطقی بین 2 ایده یا مفهوم را درک کنید. تفکر انتقادی متفاوت از تفکر خلاقانه است. تفکر خلاقانه یعنی بتوانید ایده‌های جدید و مبتکرانه بوجود آورید. در حالی‌که تفکر نقادانه به معنی تحلیل منطقی و دقیق اطلاعاتی است که به شما داده می‌شود. یک متفکر انتقادی خوب می‌تواند نتیجه‌گیری‌های منطقی از اطلاعات داشته باشد و داده‌های مفید و غیر مفید را از هم جدا کند.
تفکر انتقادی چه کاربردی دارد؟
تفکر انتقادی هر چهار عنصر ارتباطات یعنی خواندن، نوشتن، صحبت کردن و گوش دادن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین تفکر نقادانه نقش مهمی در تحولات اجتماعی دارد. هر سازمانی، امور خود را بر اساس فرضیات مشخصی انجام می‌دهد. برای این‌که سازمان بتواند تغییر کند، این فرضیات باید بازبینی و از نو نوشته شوند. این کار از طریق تفکر انتقادی انجام می‌شود. علاوه‌بر این، تفکر نقادانه به ما کمک می‌کند که سوگیری و تعصب را پیدا کنیم. این اولین قدم برای ارتباط با نژادها و فرهنگ‌های مختلف است.
دانش آموزان و دانشجویان نیز نیاز دارند که متفکر باشند و به همین دلیل باید فرق بین نظر و حقیقت را بدانند. آن‌ها باید سوالات خوبی بپرسند و به جزئیات توجه داشته باشند. باید فرضیات را مشخص کنند و ارزیابی‌های خود را بر اساس منطق اساسی و شواهد معتبر ارائه کنند. تقریبا تمام دانش‌ها نتیجه همین فعالیت‌هاست. به همین خاطر است که باید گفت تفکر انتقادی و یادگیری، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. همچنین تفکر انتقادی خلاقیت را نیز بهبود می‌بخشد که در مسائل مختلفی مهم است.
بیشتر بخوانید:
نقش تفکر انتقادی در بهبود مهارت‌های زندگی
تفکر انتقادی کلید اساسی برای پیشرفت در شغل محسوب می‌شود، اما این تنها نقش آن در زندگی افراد نیست. شکی وجود ندارد که تفکر نقادانه به شما در تصمیم گیری بهتر کمک می‌کند. این مهارت باعث می‌شود به صورت مستقل فکر کنید و تصمیمات منطقی بگیرید. همچنین شاید عجیب بنظر برسد اما تفکر نقادانه شما را خوشحال‌تر می‌کند. این نوع از فکر کردن باعث می شود درک عمیق‌ترین از نحوه فکر کردن خود و این‌که چرا این‌گونه فکر می‌کنید، بدست آورید.
علاوه‌بر این، تفکر انتقادی به شما کمک می‌کند درک بهتری از خودتان داشته باشید و از افراد و باورهای محدود و منفی، اجتناب کنید. این‌که بتوانید روی نقاط قوت خود تمرکز کنید و افکارتان را به اشتراک بگذارید، کیفیت زندگی شما را بالا می‌برد. شما با استفاده از مهارت تفکر نقادانه می توانید تصمیم بگیرید که چه چیزی را باور کنید. تفکر انتقادی به ما کمک می‌کند مطمئن شویم که نظرات ما بر اساس منطق و حقایق است نه تعصب و سوگیری.
تفکر نقادانه حتی روی روابط شما می‌تواند تاثیر بگذارد. اگر به صورت انتقادی فکر کنید، می‌توانید دیدگاه طرف مقابل خود را نیز درک کنید و پارتنر بهتری باشید. مهارت حل مسئله نیز به تناسب تفکر انتقادی بهبود می یابد. کسانی که متفکر خوبی هستند، در هنگام حل مسئله، صبوری می‌کنند و بر اساس حقایق و مشاهده جزئیات، مشکلات را به بهترین نحو حل می‌کنند. یکی از تاثیرات مهم دیگر تفکر انتقادی بر زندگی، افزایش استقلال افراد است تا بتوانند برای خود تصمیم گیری کنند.
دوره های کاربردی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران:
تاثیر تفکر انتقادی برای کودکان
یکی از ارزشمندترین مهارت‌های شناختی برای کودکان تفکر انتقادی است؛ چراکه به آن‌ها اجازه می‌دهد برای حل مسئله، از نظم و منطق استفاده کنند. همچنین برای تحول شناختی و رشد مغز کودک اهمیت زیادی دارد. این مهارت برای کودکان لازم است تا برای درک این‌که دنیای واقعی چگونه است، آماده شود. همچنین به افزایش خلاقیت و استقلال کودکان نیز کمک می‌کند. این‌که فرزند شما بتواند به صورت مستقل فکر کند، باعث می‌شود توانایی مقاومت در برابر فشار محیط و همسالان را داشته باشد.
کودکان برای حل مشکلات روزمره روی چیزهایی که در مدرسه و همچنین از والدین خود یاد گرفته‌اند، تمرکز می‌کنند. با این حال تعصب، تفکر محدود، هیجانات و احساسات می‌تواند از مفید بودن این راه حل‌ها بکاهد. زمانی که کودک با مشکلی پیچیده مواجه می‌شود، استفاده از تفکر انتقادی بسیار مفید است. با تکیه بر این مهارت کلیدی، کودک می‌تواند از گرفتن تصمیمات غیرمنطقی که بر اساس هیجانات، تعصبات و افکار غیرمنطقی انجام می‌شود، اجتناب کند.
یکی دیگر از مزیت‌های بسیار مهم تفکر انتقادی برای کودکان، کمک به رشد و تحول مهارت‌های زبانی در آن‌هاست. زمانی که کودک درگیر تفکر نقادانه می‌شود، ناگزیر باید از زبان پیچیده‌تر و لغات جدید نیز استفاده کند. همچنین مهارت انتقادی فکر کردن، باعث می شود کودکان بتوانند کتاب بخوانند و ادبیات را بهتر درک کنند. در کل تفکر نقادانه مهارت مهمی محسوب می‌شود که برای کودک شما در زمینه‌های مختلفی کمک کننده است.
بیشتر بخوانید: مهارت های زندگی برای کودکان
کلام آخر
مهارت تفکر انتقادی یکی از مهارت‌های لازم و مهم برای تمام افراد است. تفکر نقادانه، در واقع توانایی ارزیابی و تحلیل منطقی حقایق و موقعیت‌ها برای رسیدن به داوری بی طرفانه است. این نوع از تفکر به شما اجازه می دهد منطقی تصمیم بگیرید و مسائل را حل کنید. تفکر منطقی در تمام حوزه‌های کاری، تحصیلی، افزایش کیفیت زندگی، افزایش خلاقیت و استقلال تاثیر گذار است و باعث توسعه فردی می شود. همچنین به تحول شناختی و رشد مغز کودکان کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید:
