زندگی شما تنها تقلیدی از دیگران است! افراد آن‌قدر درگیر زندگی کردن هستند که خود را فراموش کرده‌اند! بیشتر افراد تنها صبح را شب و شب را صبح می‌کنند، بدون آن‌که دنبال چیز خاصی باشند. آن‌ها تنها آموخته‌اند که هم‌رنگ جماعت باشند. اما اگر همین افراد به مهارت های زندگی از جمله مهارت خودآگاهی برسند، دیگر مانند ربات‌ها فقط به تقلید از دیگران نمی‌پردازند.
پس از رسیدن به خودآگاهی است که افراد ارزش زندگی و اهمیت زمان را درک می‌کنند. دیگر افراد بدون انگیزه و اشتیاق روز‌های خود را یکی پس‌از دیگری سپری نمی‌کنند. آن زمان است که زندگی پر از نشاط و انگیزه را تجربه می‌کنند. زمانی که فرد به خودآگاهی می‌رسد، ظرفیت‌های وجودی خود را می‌شناسد و به فرد جدیدی تبدیل می‌شود. اما چطور می‌توان به خودآگاهی رسید؟ مهارت خودآگاهی چیست، مراحل خودآگاهی کدام‌اند؟ انواع خودآگاهی چه مواردی را شامل می‌شود؟
خودآگاهی چیست؟
Consciousness یا خودآگاهی در علم روانشناسی با استخراج ماهیت ذهن فرد معرفی شده است. ماهیت ذهن درواقع همان افکار و اطلاعاتی را شامل می‌شود که در ذهن هرفردی وجود دارد. این افکار و اطلاعات از ناخودآگاه مغز هرفردی نشات می‌گیرد.
به‌عبارتی دیگر خودآگاهی به‌این معنا است که فرد در درون خود به تامل بپردازد و درون بینی داشته باشد. خودآگاهی یعنی تمام جزئیاتی که در اعماق وجود خود دارید را ببینید و بشناسید. یعنی تمامی افکار، عقاید، باور‌ها و نقاط قوت و ضعف خود را درک کنید. خودآگاهی سطوح مختلفی دارد و طیفی را شامل می‌شود.
6 راه رسیدن به خودآگاهی در فرد!
دانستیم که خودآگاهی یعنی شناخت دقیق‌تر خود، در هر دو جنبه مثبت و منفی ازطریق تامل و درون بینی خود! حال سوال این است که چگونه فرد درون بینی را در خود آغاز کند؟ یا اصلا چگونه می‌توان درون بینی را تجربه کرد؟ انواع روش‌ها و مراحل رسیدن به خودآگاهی در افراد کدام‌اند؟
- داشتن یک روزنگار
- انجام تست‌های مربوطه
- شنیدن صدای ذهن
- تعیین یک چشم‌انداز برای آینده خود
- تامل درباره افکار ناخودآگاه
- تفکر درباره آمال
افراد معمولا این تفکر را دارند که خود را به‌خوبی می‌شناسند، اما پس از رسیدن به‌خودآگاهی تفکری دیگر دارند. پس از تجربه رسیدن به خودآگاهی است که فرد متوجه می‌شود که آن‌گونه که باید خود را نمی‌شناسد.
قدم اول خودآگاهی؛ ثبت وقایع و افکار روزانه
بیشتر افراد به ثبت خاطرات خود علاقه دارند و اغلب در دفتر ثبت خاطرات خود، وقایعی خاص را ثبت می‌کنند. اما با ثبت خاطرات پررنگ و برجسته نمی‌توان به خودآگاهی رسید. شما برای آن‌که به‌خوبی جزئیات درونی خود را ببینید، نیاز دارید تا تمامی افکار و اتفاقات را یادداشت کنید.
- کارهایی که در طول یک روز انجام می‌دهید
- تصمیماتی که در طول روز مجبور می‌شوید که بگیرید.
- افکار اضافی که در طول روز از ذهن شما عبور می‌کنند.
- احساساتی که در طول یک روز تجربه می‌کنید.
تمامی این موارد می‌توانند بخشی از روزنگار شما باشند که پس‌از گذشت دوره مدنظر می‌توانید به بررسی آن‌ها بپردازید. باپردازش این داده‌ها می‌توانید آنچه را که در زندگی شما مفید نیت را حذف کنید و تصمیمات بهتری اتخاذ کنید. بررسی دقیق و عمقی این داده‌های ثبت شده توسط شما می‌توانید خود را بهتر بشناسید.
قدم دوم در خودآگاهی؛ انجام آزمون‌های روانشناسی
در علم روانشناسی آزمون‌های مختلفی از افراد گرفته می‌شود که هر آزمون هدف خاصی را دنبال می‌کند. آزمونی که براساس داده‌های روانشناسی از افراد گرفته می‌شود تحت عنوان تست‌های روان‌سنجی شناخته می‌شود. این آزمون به خودآگاهی شما می‌کنند که برای انجام آن نیازی به مراجعه به روانپزشک ندارید. با همه‌گیر شدن فضای مجازی دربین مردم، انجام آزمون‌های خودآگاهی و خود شناسی نیز از این طریق قابل انجام است.
انجام چنین آزمون‌هایی می‌تواند به شناخت شخصیت شما کمک کند. از طریق این آزمون افراد قادر به سنجش مهارت‌ها و توانایی کلامی خود بپردازد. گرچه نتایج چنین آزمایش‌هایی کاملا صحیح نیست، اما تاحدودی در خوداگاهی به شما کمک می‌کنند.
قدم سوم در خودآگاهی؛ نادیده نگرفتن صدای درون خود!
اگر خوب دقت کنید صدایی را در درون خود خواهید شنید. صدایی از درونتان که تابه‌حال آن را ندید گرفته، نشنیده‌اید. صدایی که گاه از احساسات و نگرانی‌ها می‌گوید و گاه از درست و غلط کارهای شما! صدایی که همچون آیینه‌ای در درون شما عمل کرده و سیرت درونی‌تان را آشکار می‌سازد.
برای رسیدن به خودآگاهی و شناخت بهتر خود، زمانی را صرف ثبت تفکرات گذرا و هرچند بی‌اهمیت روزانه خود کنید. پس‌از مدتی از ثبت وقایع خواهید یافت که صدای درونی شما از چه سخن می‌گویند. با انجام این کار خواهید فهمید که در طول یک روز به چه مواردی فکر می‌کنید. این‌گونه است که می‌توانید به خودآگاهی دست یابید.
قدم چهارم در خودآگاهی؛ تفکر به مسیر پیش‌روی و کمال در آینده
از زمانی که یک کودک برای یادگیری خواندن و نوشتن وارد مدرسه می‌شود، از او درباره شغل انتخابی او می‌پرسند. تمامی افراد از کودکان توقع دارند که مسیری را برای آینده خود از همان ابتدا معین کنند. اما خود این افراد چقدر این کار را برای زندگی خود انجام می‌دهند؟ هرفردی نیاز دارد تا در مراحل مختلف زندگی یک چشم‌اندازی از زندگی آینده خود داشته باشد.
گاه افراد زمانی که به آنچه در زندگی برای خود می‌دیدند، نمی‌رسند، بیخیال ایجاد چشم‌اندازی دیگر می‌شوند. اما راه درست آن است که حتی پس‌از شکست هم دوباره تاملی کرد و چشم‌اندازی دیگر را تعیین کرد. برای تعیین این چشم‌انداز نیاز دارید که خود را به‌خوبی بشناسید و به خودآگاهی دست یابید. برای محقق ساختن این امر از خود درباره توانایی‌ها، نقاط ضعف و قوت سوال کنید. سپس از پاسخ‌های خود به یک نتیجه و چشم‌انداز دست یابید.
بیشتر بخوانید: مهارت های زندگی کودکان
بیشتر بخوانید:
قدم پنجم در خودآگاهی؛ افکار ناخودآگاه خود را بشناسید!
ذهن آدمی همراه درحال پردازش اطلاعات دریافتی از محیط است که گاهی خود فرد متوجه چنین اطلاعاتی نیست. ذهن انسان هرگز استراحتی ندارد و همواره درحال طبقه‌بندی و ذخیره تمامی اطلاعات هرچند کوچک است. نتیجه این فعالیت بی‌وقفه نیز تفکراتی است که در طول شبانه روز از ذهن شما عبور می‌کنند.
تفکراتی که فرد هیچ نقشی در شکل‌گیری آن در ذهن خود نداشته است. ذهن فرد براساس داده‌های ورودی به تولید آن‌ها می‌انجامد. افکاری که گاه منفی و گاه مثبت هستند و درمواردی نگرانی فرد را سبب می‌شوند. اما تمامی افکاری که در ذهن فرد شکل می‌گیرند، منطقی نیستند. بنابراین، اگر فرد به خودآگاهی نرسد، فرق میان این دو را تشخیص نمی‌دهد. ازاین‌رو، قادر به جایگزینی افکار منفی و غیرمنطقی با افکار مثبت و منطقی نخواهد بود.
قدم ششم در خودآگاهی؛ ارزش‌دهی به احساسات فردی!
احساسات فردی بارازش‌ترین بخش وجودی او است! چراکه گاه فرد آن‌قدر در نفی مسائل قدرت دارد که قادر به درک آنچه که واقعا به‌دنبال‌اش را ندارد. در این جور مواقع است که توجه به احساسات درونی خود می‌تواند تاحدودی او را راهنمایی کند تا به خواست قلبی نزدیک‌تر شود. درواقع این توجه به احساسات از همان خودآگاهی نشات می‌گیرد.
فردی می‌تواند احساسات خود را به‌روشنی درک و احساس کند که به خودآگاهی رسیده باشد و برای آن تلاش کند. تنها صرف خواستن به درک روشن احساسات فردی به‌معنای رسیدن به‌خودآگاهی نیست. شخص باید بتواند قدری در برابر احساسات خود منعطف باشد تا احساسات خود را بروز دهند. این امر زمانی میسر است که احساسات فردی خود را بی‌ارزش و مایه سستی نداند، بلکه برعکس بتواند از احساسات خود درجهت خودآگاهی بهره ببرد.
رسیدن به نتیجه مطلوب با پیمودن اصولی مراحل خودآگاهی میسر است و دیگر هیچ!
خودآگاهی آن شناختی نیست که به‌محض تصمیم به داشتن‌اش بتوان به آن دست یافت. شما باید مراحل آن را اصولی و به‌ترتیب سپری کنید.
- مرحله اول؛ سیستم روانی خود را بفهمید! یعنی آگاهی به این امر که ذهن شما در موقعیت‌های مختلف مثلا یک موقعیت ناخوشایند چه افکاری را در خود شکل می‌دهد؟ افکاری با مضمون منفی یا مضمون مثبت.
- مرحله دوم؛ شناخت افکاری که شما تصمیمی در شکل‌گیری آن نداشته‌اید. منظور افکاری است که قبل از اتفاق افتادن امری در آینده‌ای نه‌چندان دور از نتیجه و پیش‌آمدهای احتمالی در ذهن داریم. اگر این‌چنین شود، چه؟ اگر نتوانم، چه؟ و فکرهایی از این قبیل.
- مرحله سوم؛ شناخت نتیجه‌گیری‌های نا‌به‌جا! این مرحله بیانگر موقعیت‌هایی است که فرد درنتیجه یک نافرجامی، فرد تمام سازه را فرومی‌نشاند و دست به خودتخریبی می‌زند. برای مثال فردی کمال‌گرا درصورت عقب‌ماندن از برنامه ذهنی خود ممکن است تمامی آن پروسه را رها کند. گرچه نیازی به آن کار نبوده و مسئله آن‌قدر جدی نباشد.
درتمامی این مراحل خودآگاهی فرد باید به ثبت اتفاقات و احساس درپی آن را ثبت کند تا با بررسی به خودآگاهی برسد.
کاربرد خودآگاهی؛ چرا افراد تلاش می کنند تا به خودآگاهی برسند؟
مسلما زمانی که عبارت خودآگاهی را می‌شنوید می توانید برخی از مزیت‌های دستیابی به خودآگاهی را تصور کنید.
- تصمیم گیری‌هایی منطقی‌تر
- واکنش بهتر نسبت به مسائل خارج از کنترل فرد
- بهبود توانایی خود کنترل
- خلاقیت
- تغییر عادات مضر
- تغییر رویه زندگی
- رسیدن به آرامش و عزت‌نفس
- معنا پیدا کردن زندگی فرد
مواردی که اشاره شد، مزایای دستیابی به خودآگاهی در فرد است. هرفرد با رسیدن به خودآگاهی و شناخت بهتر خود است که می‌تواند زندگی خود را به‌سمت بهتر شدن هدایت کند.
چرا رسیدن به خودآگاهی در زندگی فرد مهم تلقی می‌شود؟
رسیده به خودآگاهی می‌تواند زندگی فرد را دگرگون سازد، از نابودی نجات و به جلو پیش ببرد! فردی را تصور کنید که به‌خوبی خود را برای یک آزمون شفاهی آماده کرده، اما موفق به قبولی در آن نیست. به‌نظر شما دلیل چه می‌توانسته باشد؟ درادامه مثالی کاربردی از خودآگاهی در زندگی روزمره را برایتان شرح داده‌ایم.
این فرد درطول آزمون اضطراب زیادی داشته و تمام روز‌های گذشته را با تصور این‌که اگر قبول نشوم چه، گذرانده است. بنابراین، این دو عامل در خروجی او تاثیر داشته، بی‌آنکه خود فرد از آن مطلع باشد. درصورتی‌که اگر این فرد خودآگاهی داشت می‌توانست متوجه تاثیر چنین عواملی در خروجی خود شود و آن را کنترل کند.
تفاوت اصلی خودشناسی و خودآگاهی
شاید تفاوت خودشناسی و خودآگاهی دلیلی برای شناخت عمیق دنیای درون باشد. به‌علاوه برای درک بهتر شما به بیان این تفاوت‌ها می‌پردازیم. افراد در بسیاری مواقع می‌گویند که این حس دست خودشان نیست. این جمله را بارها هم خودمان و هم افراد نزدیکمان گفته‌اند، دلیل آن می‌تواند نشناختن خود واقعی باشد. در واقع با درک بهتر فرق خودشناسی و خودآگاهی بسیاری از ابهامات برای شما رفع خواهد شد.
- خودشناسی نشان می دهد که در دید دیگران چه شخصیتی دارید، اما خودآگاهی دلیل این امر را مشخص می‌کند.
- در خودشناسی شما بیشتر به این‌که چه کسی هستید، می‌پردازید، اما خودآگاهی افکاری که در ذهنتان هستند را نشان می‌دهد.
- خودشناسی بیشتر صفات را برای شما مشخص می‌کند، اما خودآگاهی دلایل ایجاد این صفات را نشان می‌دهد.
اگر بتوانید خیلی دقیق این تفاوت خودشناسی و خودآگاهی را بررسی کنید، بسیاری از مشکلاتتان حل می‌شود. در واقع قضاوت‌ها و مسائلی که با آن درگیر هستید، دلایل واقعی‌اش نمایان خواهد شد. در نتیجه این تفاوت‌ها کمک‌کننده هستند؛ زیرا از درون شما نشات گرفته‌اند و می‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. به‌همین‌دلیل فردی که به‌دنبال دلایل و شناخت رفتارهای خود است باید هر دو مفهوم خودشناسی و خودآگاهی را درک کند. در این زمینه بسیاری از اتفاقات تلخ برای شما بی‌مفهوم خواهند شد و کمتر در مورد مسائل ناراحت می‌شوید.
در نهایت، خودآگاهی مهارتی است که زندگی شما را از نابودی نجات می‌دهد!
برای رسیدن به خودآگاهی باید مراحل خودآگاهی را بدانید و از آن‌ها در شناخت بهتر خود بهره ببرید. با رسیدن به خودآگاهی می‌توانید دلیل رخ داد اتفاقاتی در گذشته خود را دریابید. همچنین می‌توانید از رخ داد چنین اتفاقاتی در زندگی آینده خود جلوگیری کنید. چراکه بسیاری به این دلیل بوده که شما قابلیت‌های وجودی خود را نمی‌شناختید.
عدم شناخت قابلیت‌های وجودی شما بوده که منجر به تصمیم گیری‌های غلط و ناکامی شما در زندگی شده است. اما رسیدن به خودآگاهی تنها مربوط به تصمیم گیری‌ها نیست و می‌تواند نگرش شما نسبت به اتفاقات روزمره را نیز تغییر دهد. تغییری که آرامش را برایتان به فراهم کند و دیدی بهتر را نسبت به زندگی در شما پدید آورد.
بیشتر بخوانید:
