نوجوانی مرحله انتقال از کودکی به بزرگسالی است که بین سنین 13 تا 19 سالگی رخ می دهد. تغییرات جسمی و روانی که در نوجوانی رخ می دهد اغلب زودتر از این سن شروع می شوند ( در دوران پیش از نوجوانی یا : بین سنین 9 تا 12 سالگی).
نوجوانی به چه دوره ای گفته میشود؟
نوجوانی از دید روانشناسی می تواند دوران سرگردانی و کشف باشد. در این دوره انتقالی پرسش هایی درباره استقلال و هویت مطرح میشوند. هنگامیکه نوجوانان احساسات خود را پرورش می دهند، ممکن است با انتخاب های دشواری در مورد تحصیلات، دوستی، تمایلات جنسی، هویت جنسی، مواد مخدر و الکل روبرو شوند.
بیشتر نوجوانان دیدگاه نسبتاً خود محوری نسبت به زندگی دارند. حالت ذهنی که معمولا با افزایش سن از بین می رود. آنها اغلب بر روی خود تمرکز می کنند و معتقدند که همه افراد – از بهترین دوست گرفته تا دوستان کمتر صمیمی – روی آنها متمرکز هستند. آنها ممکن است با ناامنی ها و احساس قضاوت شدن دست و پنجه نرم کنند. روابطی که قبلا با اعضای خانواده داشتند اغلب به ارتباط با گروه همسال و علایق عاشقانه تبدیل می شود که نوجوانان به این موارد اهمیت زیادی می دهند.
این دوره سنی می تواند به طور طبیعی به اضطراب در مورد رشد فیزیکی، روابط تغییر یافته با دیگران و جایگاه فرد در جامعه منجر شود. اضطراب خفیف و سایر چالش‌ها، معمول و طبیعی هستند، اما مشکلات و اختلالات روانی جدی نیز ممکن است در دوران نوجوانی ظاهر شوند. اگر به اختلالات در همان مراحل اولیه پرداخته شود میتواند بهترین نتیجه را به همراه داشته باشد.
مراحل نوجوانی
مراحل نوجوانی شامل:
- اوایل نوجوانی (early adolescence ) از 10 تا 14 سالگی
- اواسط نوجوانی (mid-adolescence ) از 15 تا 17 سالگی و
- اواخر نوجوانی (late adolescence ) از 18 تا 24 سالگی است.
هر مرحله شامل چالش های متفاوتی برای نوجوانان است و نیاز به پاسخ های متفاوتی از سوی والدین دارد.
هدف در دوره نوجوانی چیست؟
هدف از نوجوانی این است که کودک از نظر روانی و اجتماعی به یک بزرگسال جوان تبدیل شود. رها شدن از وابستگی و امنیت دوران کودکی به نوجوانان این امکان را می دهد که آزادی و مسئولیت را برای کسب استقلال و متمایز ساختن خود از والدین و دوران کودکی به دست آورند و یک هویت منحصر به فرد کسب کنند.
چرا دوران بلوغ چالش برانگیز است؟
دوران بلوغ بین 9 تا 15 سالگی شروع می شود و بین یک سال و نیم تا سه سال طول می کشد. تغییرات هورمونی و بیولوژیکی که رخ می دهد می تواند نوجوانان را به سمت احساس اضطراب و خودآگاهی سوق دهند و باعث شوند فرد به حریم خصوصی بیشتری نیاز داشته باشد و به ظاهر خود مشغول شود که این موارد می توانند بر نحوه درک و پذیرش آنها تأثیر بگذارد.
چرا نوجوانان تصمیمات بدی می گیرند و ریسک می کنند؟
ریسک پذیری نوجوانان اغلب به دلیل تغییرات هورمونی است، اما روابط نیز نقش کلیدی ایفا می کنند. سال های نوجوانی وقف ایجاد دوستی هایی می شود که می تواند بر زندگی آنها تاثیر بگذارد. تحقیقات نشان می دهند که نوجوانان تمایل بیشتری برای پذیرش همسالان خود نسبت به بزرگسالان دارند.
تغییرات خواب در دوران نوجوانی
ساعت بیولوژیکی در دوران بلوغ تغییر میکند و نوجوانان را وادار میکند دیرتر خواب‌آلود شوند و در نتیجه دیرتر از خواب بیدار شوند و بین 8 تا 10 ساعت بخوابند. به همین دلیل است که آغاز دوره راهنمایی و دبیرستان با افزایش حضور و نمرات و همچنین احتمال کمتر برای تجربه افسردگی همراه است.
چگونه میتوان با یک نوجوان صحبت کرد؟
صحبت آشکار با نوجوانان در مورد تغییراتی که تجربه می کنند می تواند برای هر والدینی چالش برانگیز باشد، به خصوص با توجه به تغییر در روابط والدین و فرزند در این دوران.
- گفتگو در رابطه با تغییرات فیزیکی نوجوان: یکی از مؤلفه‌های مهم برقراری ارتباط با نوجوانان این است که به آنها کمک کنیم آنچه در پیش را بهتر درک کنند. مثلا توضیح اینکه بدن آنها چه تغییراتی خواهد کرد تا از این تغییرات غافلگیر نشوند، این کار می تواند اضطراب کودک را کاهش دهد.
- گفتگو در رابطه با تغییرات اجتماعی: فراتر از تغییرات فیزیکی، والدین می توانند در مورد تغییرات اجتماعی و سبک زندگی که با نوجوانی همراه است گفتگو کنند. بحث در مورد پیامدهای تصمیمات مهم – مانند داشتن رابطه جنسی یا تجربه مصرف مواد مخدر – می تواند نوجوان را تشویق کند تا در مورد انتخاب های خود فکر کند.
- تقویت مهارت گوش دادن فعال: گوش دادن ابزاری قدرتمند و در عین حال کمتر مورد توجه است. والدین اغلب به ارائه دستورالعمل ها و راه حل ها گرایش پیدا می کنند. اما کنار گذاشتن این تمایلات و گوش دادن به صحبت های نوجوان می تواند رابطه را تقویت کند. پرسیدن سؤالات خاص یا کنجکاو بودن می تواند باعث شود که کودک احساس کند مورد قضاوت قرار گرفته است و بنابراین در صحبت صریح و صادقانه تردید میکند. گوش دادن با دقت نشان دهنده علاقه، اعتبار و حمایت است. همچنین این احتمال را افزایش می دهد که نوجوان در صورت لزوم به والدین خود اعتماد کند. گوش دادن فعال باعث ایجاد صمیمیت و اعتماد می شود – در حالی که به طور همزمان به نوجوان اجازه می دهد تا تجربیات خود را پردازش کند.
بیشتر بخوانید: مهارت های زندگی
چگونه می توان رابطه نزدیکی با یک نوجوان داشت؟
ایجاد یک هویت مستقل در دوران نوجوانی مستلزم آزمایش روابط و فعالیت های جدید است که این کار نیازمند فراهم آوردن فضایی از سوی والدین است. اما با وجود این روند والدین همچنان می توانند رابطه نزدیک خود با فرزندشان را حفظ کنند. آنها میتوانند ابراز علاقه کنند و در مورد علایق جدید فرزندشان از او سؤال بپرسند. از دوستانشان استقبال کنند و ساختار خانواده را جوری تغییر دهند که متناسب با تمایلات فرزندشان باشد. در موقعیت هایی که نوجوان قوانینی را نقض کرده یا بی انضباطی از او سر زده، والدین به جای شخصیت، باید از انتخاب ها یا عمل او انتقاد کنند.
دوره مرتبط دانشکده روانشناسی ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:
چگونه با یک نوجوان میتوان در مورد رابطه جنسی سالم صحبت کرد؟
در صورت لزوم به او بگویید که آماده بحث در مورد هر چیزی مانند سلامت جنسی، پورن، لذت و عشق هستید. در طول این گفتگوها، صریح و بدون قضاوت گوش دهید. خاموش کردن یک نوجوان آسیب پذیر، با منفی نگری یا قضاوت می تواند منجر به شرم و ترس در او شود. باز بودن آنها را تشویق می کند تا در مورد سؤالات آینده شان به والدین خود اعتماد کنند و در نتیجه از سلامت جنسی برخوردار باشند.
چگونه می توان از یک نوجوان در هنگام ناراحتی حمایت کرد؟
آنها را تشویق کنید تا احساسات خود را به اشتراک بگذارند تا بار عاطفی خود را کاهش دهند، حتی اگر نارحتی آنها معطوف به شما نباشد. کاوش در ریشه ناراحتی آنها نیز می تواند آنها را به اقدام مناسب وادار کند: مثلا اگر حوصله شان سر رفته است، شاید بتوانند سرگرمی یا ورزش جدیدی پیدا کنند. نوجوانی می تواند یک دوره احساسی باشد، اما این ایده ها و راهکار های دیگر می توانند کمک کننده باشند.
سلامت روان در دوران نوجوانی چه تغییراتی می کند؟
بسیاری از مشکلات روانی که افراد در بزرگسالی با آن مواجه می شوند در نوجوانی بروز میکنند. به گفته وزارت بهداشت و خدمات انسانی، در واقع، از هر پنج بزرگسال جوان، یک نفر دارای یک اختلال قابل تشخیص است.
با این حال، نوجوانان می توانند با اضطراب، افسردگی و سایر اشکال پریشانی که از نظر تحولی معمول و طبیعی هستند ولی برای آنها غیر قابل تحمل است ، دست و پنجه نرم کنند. تشخیص اینکه چه زمانی یک مشکل مستلزم توجه بالینی است دشوار است، اما در صورت شک، پرس و جو از یک مشاور مدرسه یا یک متخصص روانی دیگر بهترین اقدام است.
والدین می توانند روش شناسایی علائم هشداردهنده اولیه اختلالی که نسبت به ابتلای فرزندشان به آن نگرانند، یاد بگیرند و از پرسیدن سوال در مورد افکار و تجربیات فرزندشان نترسند. مواجهه با مشکلات روانی و دسترسی به درمان زودهنگام می تواند از افزایش شدت یا مدت اختلال جلوگیری کند. مشکلات اگر به موقع مورد توجه قرار گیرند، در اکثر مواقع به طور موثر قابل مدیریت و درمان اند.
چرا نوجوانان امروزی اینقدر استرس دارند و مضطرب هستند؟
یک گزارش انجمن روانشناسی آمریکا نشان داد که 91 درصد از نوجوانان نسل امروز، علائم فیزیکی یا احساسی استرس، مانند افسردگی یا اضطراب را احساس کرده اند. این استرس ممکن است به دلایل زیر باشد :
- سخت گیری و برنامه ریزی بیش از حد والدین
- اثرات رسانه های اجتماعی مانند مقایسه های منفی اجتماعی
- رویدادهای تاریخی مانند مشکلات اقتصادی و جنگ های گسترده
چگونه می توان به یک نوجوان مضطرب کمک کرد؟
والدین می توانند با ارائه همدلی و حمایت بدون قضاوت از نوجوانان خود مراقبت کنند و به جای قضاوت کردن، بر درک آنها تمرکز کنند. زمانی که نوجوانان برای کامل بودن تحت فشار نیستند، دستاوردها موفقیت های بیشتری کسب می کنند، بنابراین والدین می توانند از کمال گرایی نسبت به فرزند خود اجتناب کنند. حفظ رابطه با فرزند و تشویق آنها به ارتباط با سایر بزرگسالان دلسوز مانند معلمان و مربیان نیز مفید است.
بیشتر بخوانید:
شیوع اختلالات روانی در دانشگاه ها
تحقیقات نشان می دهند که حداقل یک نفر از هر سه دانشجوی سال اول دارای معیارهای اختلالات سلامت روان است. مجموعه ای از عوامل می توانند در ایجاد مشکلات روانی در این دوران نقش داشته باشند:
- رفتن به دانشگاه
- آسیب های دوران کودکی
- تغییرات بیولوژیکی
- استرس مالی
- فشار تحصیلی
- کمبود خواب
- انزوای اجتماعی و
- عدم اطمینان در مورد آینده.
رابطه بین استفاده از رسانه های اجتماعی و سلامت روان چیست؟
مشخص کردن رابطه بین رسانه های اجتماعی و سلامت روان بسیار دشوار است. برخی تحقیقات اخیر نشان می دهد که رسانه های اجتماعی به افسردگی دامن نمی زنند و بالعکس، افسردگی ممکن است منجر به استفاده بیشتر از رسانه های اجتماعی، حداقل در بین دختران نوجوان شود.
دوره های روانشناسی مرتبط دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:
طرحواره درمانی مبتنی بر ذهنیتهای کودک و نوجوان
